Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση ενός έργου πνοής για την Περιφέρεια Αττικής.

Το Αδριάνειο Υδραγωγείο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 140 μ.Χ., στα χρόνια του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αδριανού και είναι ένα υποδειγματικά ανθεκτικό έργο, που αποτελεί μοναδικό στοιχείο Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ρωμαϊκό και νεότερο), στο μήκος και στο είδος του. Αποτελεί το μεγαλύτερο εν λειτουργία, στην Ευρώπη, αειφόρο έργο της αρχαιότητας, αναδεικνύοντας την περιβαλλοντική και τεχνική του αρτιότητα, όπως και την οικονομική και κοινωνική του σημασία, διαχρονικά. Μέχρι τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το Αδριάνειο Υδραγωγείο εκτιμάται ότι ήταν πλήρως λειτουργικό, αποτελώντας την κύρια πηγή υδροδότησης του Λεκανοπεδίου. Ωστόσο, και καθώς εγκαταλείφθηκε στην πορεία, άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα προβλήματα στις υποδομές του. Επιστρατεύθηκε μόνο ύστερα από παρεμβάσεις Δημοτικών Αρχών, σε περιόδους όπου τα ζητήματα ύδρευσης ήταν οξύτατα, μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα, όπου τελικά σταμάτησε η υδροδότηση της Αθήνας από αυτό.  Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Δήμος Μεταμόρφωσης ξεκίνησε να επαναχρησιμοποιεί το νερό του ιστορικού υδραγωγείου, αποκλειστικά για την άρδευση χώρων πρασίνου, ενώ το καλοκαίρι του 2020 ο Δήμος Χαλανδρίου επιχείρησε να «ζωντανέψει» το ρωμαϊκό υδραγωγείο, όχι μόνο ως αξιοθέατο, αλλά και ως στοιχείο της καθημερινότητας της πόλης.

Έχοντας μήκος 23,5 χιλιόμετρα (το μεγαλύτερο μέρος αυτών υπόγεια), με αφετηρία τις παρυφές της Πάρνηθας, και κατάληξη στη δεξαμενή της ομώνυμης πλατείας στο Κολωνάκι, διασχίζει τις περιοχές: Αχαρναί, Κάτω Κηφισιά, Μεταμόρφωση, Ηράκλειο, Μαρούσι, Χαλάνδρι, Ν. Ψυχικό και Αμπελοκήπους.

Μία εντυπωσιακή περίπτωση αξιοποίησης ενός συμβολικού έργου, για έναν σύγχρονο σκοπό.

• ΕΥΔΑΠ

  Με πρωτοβουλία της ΕΥΔΑΠ, ξεκίνησε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, την Περιφέρεια Αττικής και τους ενδιαφερόμενους Δήμους, με στόχο την ολοκληρωμένη ανάδειξη και αξιοποίηση ενός σημαντικού τεχνικού έργου της ρωμαϊκής εποχής. Τα οφέλη που θα προκύψουν, αφορούν τον περιβαλλοντικό χαρακτήρα του έργου, την άρδευση της περιοχής, αλλά και τη διαμόρφωση χώρων ψυχαγωγίας και πολιτισμού, που περιλαμβάνουν και τουριστικές προοπτικές.  

  Κατά τη συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων, αποφασίστηκε να προταθούν, οι επενδύσεις για την ολοκληρωμένη αξιοποίηση του έργου, για ένταξη στη νέα Προγραμματική Περίοδο του ΕΣΠΑ 2021-2027.

  Ως εκ τούτου, τόσο η ΕΥΔΑΠ όσο κι η «Νέα Μητροπολιτική Αττική Α.Ε.», ο Αναπτυξιακός Οργανισμός της Περιφέρειας Αττικής, συντονισμένα εκπονούν μελέτες για την ανάδειξη του Αδριάνειου Υδραγωγείου, με στόχο την προετοιμασία της υποβολής σχετικής στρατηγικής πρότασης, και δράσεων της χωρικής επένδυσης.

  Η ολοκληρωμένη αξιοποίηση του υδάτινου πόρου και μνημείου, που προτείνει η ΕΥΔΑΠ και εντάσσεται στη μελέτη Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης, ανταποκρίνεται σε στόχους όπως:

  • η ανάπλαση της ζώνης που διανύει το Αδριάνειο Υδραγωγείο με στόχο τη μείωση της μέσης θερμοκρασίας στην πόλη,
  • η αξιοποίηση του νερού για τις τοπικές ανάγκες άρδευσης και η διασύνδεση του μνημείου με έργα πνοής των περιοχών που διανύει,
  • η προστασία του μνημείου,
  • η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης, μέσα από τη διασύνδεση του έργου με τις ανάγκες της τοπικής οικονομίας, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης κλπ.
• Το  έργο

  Περιβαλλοντικό πρόσημο

  Κύριο μέλημα της χωρικής ανάδειξης του Αδριάνειου Υδραγωγείου, είναι η αξιοποίηση των υδάτινων πόρων του, μέσα από τη μέγιστη δυνατή άρδευση του υδροφόρου ορίζοντα και την κάλυψη των αναγκών των δήμων, από τους οποίους διέρχεται.

  Η διαχείριση των αγωγών και υδάτων του Αδριάνειου Υδραγωγείου, βρίσκεται στη δικαιοδοσία της ΕΥΔΑΠ, η οποία και αποτέλεσε πρωτεργάτη κινητοποίησης του έργου, με ώριμες μελέτες και ποικίλες δράσεις σε βάθος χρόνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σήμερα, το Αδριάνειο Υδραγωγείο στραγγίζει και οδηγεί στη θάλασσα τουλάχιστον 800.000 κμ./έτος υπόγειου νερού της πόλης, εκτός από τον Δήμο Μεταμόρφωσης, που ήδη αξιοποιεί τους υδάτινους πόρους του. Ταυτόχρονα, η συνολική ζήτηση από τους 8 δήμους για την κάλυψη αναγκών στον δημόσιο χώρο, ανέρχεται σε 854.000 κ.μ./ έτος. Εξάλλου, με την αξιοποίηση των υδάτινων πόρων του Αδριάνειου Υδραγωγείου, εκτιμάται ένα συνολικό ετήσιο όφελος για τους δήμους που διαπερνά, άνω των 170.000 ευρώ.

  Πολιτιστικά και τουριστικά οφέλη

  Η ανάδειξη του Αδριάνειου Υδραγωγείου, ως αειφόρο, περιβαλλοντικό έργο πνοής, αναμένεται να αποδώσει, επιπλέον, πολιτιστικά και τουριστικά οφέλη, μετουσιώνοντας την ιστορία του έργου σε βιωματική εμπειρία, και αναδεικνύοντας την κεντρική ζώνη της διαδρομής του, με την υιοθέτηση καινοτομιών ως προς το φυσικό περιβάλλον και ως προς την «προβολή και διαχείριση» του προσφερόμενου, νέου πολιτιστικού – τουριστικού προϊόντος.

• Η Προκαταρκτική Μελέτη

  Με την υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης, μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Αναπτυξιακού Οργανισμού «Νέα Μητροπολιτική Αττική Α.Ε.», για την Προκαταρκτική Μελέτη του κεντρικού άξονα του Αδριάνειου Υδραγωγείου, η Νέα Μητροπολιτική Αττική υλοποιεί τη μελέτη ανάδειξης και αξιοποίησης του μεγαλύτερου, στην Ευρώπη, εν λειτουργία αειφόρου έργου της αρχαιότητας, η οποία θα αποτελέσει βασικό εργαλείο διαμόρφωσης της στρατηγικής της «Ολοκληρωμένης Χωρικής Παρέμβασης» του Αδριάνειου Υδραγωγείου και την κατάθεση του σχετικού φακέλου ένταξης στο Πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2021-2027.

  Δείτε περισσότερα για την Προκαταρκτική Μελέτη εδώ.

• Συνεργασίες

  Ένα σπουδαίο έργο, όπως αυτό της ανάδειξης και αξιοποίησης του Αδριάνειου Υδραγωγείου, προϋποθέτει αγαστή συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

  Η «Νέα Μητροπολιτική Αττική Α.Ε.», αναλαμβάνοντας τον συντονισμό των ενεργειών, ήδη έχει ξεκινήσει συνεργασίες, από την Περιφέρεια Αττικής, την ΕΥΔΑΠ, και τους 8 δήμους που διαπερνά, έως τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και την Κοινωνία των Πολιτών, με στόχο τη διαμόρφωση της τελικής πρότασης που θα υποβληθεί για ένταξη του έργου στο ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗΣ 2021-2027.

  Κέντρο Ανθεκτικότητας AARFRC - Atlantic Council

  Mία ιδιαίτερα σημαντική συνεργασία, που εξασφάλισε η «Νέα Μητροπολιτική Αττική Α.Ε.», είναι αυτή με το Κέντρο Ανθεκτικότητας του Atlantic Council, το Adrienne Arsht – Rockefeller Foundation Resilience Center, το οποίο θα αναλάβει τη μελέτη του φαινομένου της ζέστης κατά της μήκος της διαδρομής του, αλλά και παραμετροποιήσεων για δράσεις ελέγχου και μετριασμού αυτής, από Έλληνες και ξένους εμπειρογνώμονες, ειδικούς σε θέματα δημόσιας υγείας, αστικής δασοκομίας, κλίματος, οικονομικών, υποδομών και αστικών περιοχών. Το Κέντρο Ανθεκτικότητας, θα επεξεργάζεται στοιχεία που συνθέτουν το «θερμικό» προφίλ, των περιοχών που διέρχεται το Αδριάνειο Υδραγωγείο.

  Δείτε περισσότερα για την συνεργασία με το Atlantic Council εδώ.

  Παράλληλα, έχουν δρομολογηθεί ενέργειες με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Όχι Παίζουμε | UrbanDig Project», η οποία ασχολείται από τον Σεπτέμβριο του 2019 με το Αδριάνειο Υδραγωγείο, δημιουργώντας την «πλατφόρμα» δράσεων με τίτλο «UrbanDig Αδριάνειο», με τρεις άξονες πολιτικής: πολιτισμός (μνημείο) – περιβάλλον (νερό) – κοινωνία (δικτύωση κοινοτήτων). Το UrbanDig Αδριάνειο «ανασκάπτει» το ρωμαϊκό Αδριάνειο Υδραγωγείο, αντλώντας έμπνευση από την τριπλή ιδιότητά του ως  αθέατου, αφανούς πολιτιστικού μνημείου, ανεκμετάλλευτης φλέβας νερού, και μη ορατής, υπόγειας διαδρομής – άξονα που συνδέει μεταξύ τους περιοχές της πόλης τόσο «ασύμπτωτες», όσο το Κολωνάκι με το Μενίδι.

• Διαβούλευση

  Η δημόσια διαβούλευση, η συμμετοχή καθώς και η τοποθέτηση όλων των εμπλεκόμενων, αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο για τη συγκρότηση μίας ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης, ώστε να αποκτήσει εύρος και βάθος στη συνείδηση της τοπικής κοινωνίας, με στόχο το Αδριάνειο Υδραγωγείο να είναι ένα έργο όλων των φορέων.

  Στη διαβούλευση προσκαλούνται όλοι οι πολίτες, οι φορείς, οι επαγγελματίες, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, οι επιστημονικές οργανώσεις και η Κοινωνία των Πολιτών να υποβάλουν τις παρατηρήσεις – προτάσεις τους, οι οποίες εν συνεχεία θα αξιοποιηθούν στη σύνταξη της μελέτης για την εξειδίκευση της προτεινόμενης αναπτυξιακής στρατηγικής της Περιφέρειας και του σχεδίου δράσης.

  Εάν εκπροσωπείτε εμπλεκόμενο φορέα ή είστε πολίτης και θέλετε να εκφράσετε τη γνώμη σας για τον έγκαιρο εντοπισμό υφιστάμενων αναγκών, προτεραιοτήτων και προκλήσεων και θέλετε να εκφράσετε την άποψή σας για την υλοποίηση παρεμβάσεων, που θα συνδράμουν στο έργο, παρακαλούμε καταθέστε τη γνώμη σας εδώ.