Το δίκτυο Natura 2000 είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ε.Ε. για τη διατήρηση της φύσης ενώ οι περιοχές Νatura 2000 αποτελούν ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας σπάνιων ή και απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών και οικοσυστημάτων.

Ιδρύθηκε τον Μάιο του 1992 με την υιοθέτηση της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) η οποία συμπληρώνει την Οδηγία για τα Πουλιά (79/409/ΕΟΚ). Έτσι το δίκτυο αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών: τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (Special Protection Areas - SPA) για την Ορνιθοπανίδα, και τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (Sites of Community Importance – SCI).

Η Περιφέρεια της Αττικής καλείται να συνδυάσει τις ανάγκες που προκύπτουν από την υπερσυγκέντρωση ανθρώπινου πληθυσμού, διαφορετικών δραστηριοτήτων, αλλά και συχνά ανταγωνιστικών χρήσεων γης, με την ορθή και αειφόρο διαχείριση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος στη χωρική αρμοδιότητά της. Σημαντικό στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος αποτελούν οι υγρότοποι, όχι μόνο ως οικοσυστήματα ή τόποι αναγκαίοι για τη διατήρηση διαφόρων ειδών, αλλά και ως υδατικά συστήματα, τόποι αναψυχής ή ακόμα και ανάπτυξης δραστηριοτήτων, που η κοινωνία θα πρέπει να διαχειριστεί και να προστατεύσει. Στην επικράτεια της Περιφέρειας Αττικής διατηρούνται ακόμη υγρότοποι που δεν είναι αμελητέοι, ούτε ως προς τον αριθμό, ούτε ως προς τη σπουδαιότητά τους.

Είναι εντυπωσιακό ότι στην Περιφερειακή Ενότητα Νήσων Αττικής εντοπίζονται όχι μία και δύο αλλά 13 περιοχές Natura 2000, η ανάδειξη των οποίων μπορεί να αποτελέσει συγκριτικό πλεονέκτημα στην ανάπτυξη της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας της Π.Ε. και στην προσέλκυση τουρισμού συνδεδεμένου με συγκεκριμένες δραστηριότητες.

Αξίζει να αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες από αυτές που ήδη αποτελούν αφορμές για εξορμήσεις και ιδιαίτερες τουριστικές εμπειρίες.

Το ηφαίστειο των Μεθάνων

Απαριθμεί τριάντα κρατήρες και ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του νότιου Αιγαίου και βρίσκεται στο δυτικό του άκρο διαθέτοντας σημαντικό γεωθερμικό δυναμικό, όχι όμως πλήρως ερευνημένο. Ο πιο γνωστός από τους κρατήρες του ηφαιστείου αυτού βρίσκεται βορειοδυτικά, πάνω από το χωριό της Καημένης Χώρας και δεν είναι πια ενεργός.

Η διαδρομή προς τον κρατήρα γίνεται από ένα μονοπάτι χαραγμένο στη λάβα και αποτελεί μια ωραία εμπειρία ανάβασης. Στην αρχή κινείται στη βάση του λόφου και στη συνέχεια κερδίζει απότομα ύψος και μας οδηγεί, μετά από 30 λεπτά περίπου, στον κρατήρα του ηφαιστείου. Στο τέλος του μονοπατιού υπάρχει ένας εντυπωσιακός σπηλαιοειδής σχηματισμός, που συχνά αναφέρεται ως "κρατήρας" χωρίς να είναι. Συνεχίζοντας, καταλήγουμε στην καρδιά του κρατήρα όπου μας περιμένει μια ευχάριστη δροσερή έκπληξη.

Τα πουλιά των Κυθήρων και Αντικυθήρων

Αν αγαπάτε τα πουλιά είναι βέβαιο ότι μια ανοιξιάτικη ή φθινοπωρινή επίσκεψη στα δύο νησιά θα σας ενθουσιάσει και θα σας αποζημιώσει για τις δυσκολίες πρόσβασης, ιδιαίτερα στα Αντικύθηρα.

Στα Κύθηρα και στα γειτονικά Αντικύθηρα έχουν καταγραφεί πάνω από 230 είδη πουλιών (σχεδόν 50% του συνόλου της ελληνικής ορνιθοπανίδας). Κάποια αναπαράγονται εδώ, τα περισσότερα όμως είναι μεταναστευτικά είδη που περνούν κατά την ανοιξιάτικη και φθινοπωρινή αποδημία.

Στην περιοχή έχουν θεσμοθετηθεί δύο Ζώνες Ειδικής Προστασίας του δικτύου Natura 2000, η GR3000013 «ΚΥΘΗΡΑ ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ: ΠΡΑΣΟΝΗΣΙ, ΔΡΑΓΟΝΕΡΑ, ΑΝΤΙΔΡΑΓΟΝΕΡΑ, ΑΥΓΟ, ΚΑΠΕΛΛΟ, ΚΟΥΦΟ ΚΑΙ ΦΙΔΟΝΗΣΙ» και η GR3000012 «ΝΗΣΟΣ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΠΡΑΣΟΝΗΣΙ, ΛΑΓΟΥΒΑΡΔΟΣ, ΠΛΑΚΟΥΛΗΘΡΑ ΚΑΙ ΝΗΣΙΔΕΣ ΘΗΜΩΝΙΕΣ».